ชื่อภูมิปัญญา การทำข้าวหลาม
เจ้าของภูมิปัญญา นางละมัย ขวัญสุข ปัจจุบันอยู่บ้านเลขที่ ๘๑ หมู่ ๑ บ้านห้วยลึก ตำบลดอนทราย อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง
ความเป็นมาของบุคคลคลังปัญญา
นางละมัย ขวัญสุข เกิดเมื่อวันที่ ๖ ตุลาคม ๒๔๘๒ อายุ ๘๑ ปี เป็นบุตรของนาย เกลือน เอียดทอง นางห้องเลี่ยน เอียดทอง มีพี่น้องทั้งหมด ๗ คน เป็นบุตรคนที่ ๔ ปััจจุบันอยู่บ้านเลขที่ ๘๑ หมู่ ๑ บ้านห้วยลึก ตำบลดอนทราย อำเภอปากพะยูน จังหวัดพัทลุง นางละมัย ขวัญสุข อาชีพทำนาเป็นอาชีพหลัก หลังจากการทำนาก็ใช้เวลาว่างทำข้าวหลามขายเป็นอาชีพเสริม ซึ่งได้ลองผิดลองถูก จนเกิดความชำนาญ ทำให้มีรายได้ที่จะเลี้ยงดูครอบครัวได้ การทำข้าวหลามจำทำสัปดาห์ละ ๓ วัน รายได้กำไรต่อครั้งประมาณ ๓๐๐-๔๐๐ บาท อีกอย่างพื้นที่ตำบลดอนทรายมีต้นไผ่ในท้องถิ่นเป็นจำนวนมากจึงได้ทำข้าวหลามขายเป็นอาชีพเสริมมาจนถึงทุกวันนี้
จุดเด่นของภูมิปัญญาท้องถิ่น
การเผาข้าวหลามของนางละมัย ขวัญสุข ยังคงอนุรักษ์วัฒนธรรมการเผาที่มีลักษณะดั้งเดิม ที่ใช้กันในสมัยโบราณ คือการเผาข้าวหลาม ใช้ถ่านเผา มีพนักสำหรับย่างข้าวหลาม
รายละเอียดของภูมิปัญญาท้องถิ่น
ชนิดของไม้ไผ่ที่เหมาะสำหรับการทำข้าวหลาม สามารถเรียงจากคุณภาพได้ดังนี้
๑. ไผ่ข้าวหลาม เป็นคุณสมบัติพิเศษ คือป้องยาว ๓๐ – ๔๐ เซ็นติเมตร มีขนาดหลายแบบทั้งเล็ก กลาง ใหญ่ และเยื่อร่อนดีมาก
๒. ไผ่ป่า เป็นไผ่พื้นเมืองที่ให้เนื้อเยื่อดีมีอยู่ทั่วไป ลำต้นตรงข้อพองแต่เมื้อไม่หนา มีปล้องภายในประมาณเส้นผ่านศูนย์กลาง ๑.๕-๒.๕ นิ้ว
๓. ไผ่สีสุก เป็นไม้ไผ่ที่มีลำขึ้นตรง ลำปล้องยาว และใหญ่แต่เนื้อเยื่อไม่ค่อยร่อนแต่สามารถใช้ได้
๔. ข้าวสารเหนียว เป็นข้าววสารเหนียวชนิดดี เมล็ดยาวเมื่อสุกมีความหวานอ่อนนุ่ม
๕. มะพร้าว ส่วนที่ใช้เป็นส่วนผสมโดยคั้นเป็นกะทิ
สูตรการทำข้าวหลาม
– ข้าวเหนียวชนิดดำหรือขาว จำนวน ๑ ถัง
– น้ำตาลทราย จำนวน ๔ กิโลกรัม
– น้ำกะทิ จำนวน ๑๐ กิโลกรัม
– เกลือ จำนวน ๒-๓ ขีด
วิธีทำ
๑. นำข้าวเหนียวที่จะทำข้าวหลาม นำไปแช่น้ำช่วงเวลาตอนเย็น
๒. ทำการคั้นกะทิไว้ควรคั้นสดในช่วงตอนเช้าจะดี
๓. รุ่งขึ้นตอนเช้านำข้าวเหนียวที่แช่น้ำไว้มาใสน้ำกะทิ น้ำตาล และเกลือ แล้วคลุกเคล้าให้เข้ากัน
๔. นำข้าวเหนียวที่ผสมใส่ลงไปในกระบอกไม้ไผ่ที่ได้เตรียมไว้แล้ว ให้น้ำท่วมเมล็ดข้าวเหนียวให้เหลือพื้นที่ปากกระบอกไม้ไผ่ไว้ประมาณ ๒ นิ้ว
๕. นำไปเผาไฟโดยใช้ความร้อนปานกลางเผาให้สุกอย่าให้ฟลุกจะทำให้ไหม้กระบอกข้าหลาม ควรเป็นลักษณะไฟถ่านใช้เวลาประมาณ ๒ ชั่วโมง
๖. เมื่อสุกแล้วยกลงปอกเปลือกกรอกบอกไม้ไผ่ออก จะได้ข้าวหลามรสอร่อย หอม หวามมัน ลูกค้าชื่นชอบ