การยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการ

สิทธิ “คนพิการ” ตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2556

พระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2556 มาตรา 20กำหนดให้คนพิการมีสิทธิได้รับสิ่งอำนวยความสะดวกอันเป็นสาธารณะ ตลอดจนสวัสดิการและความช่วยเหลืออื่นจากรัฐ เพื่อการฟื้นฟูสมรรถภาพและพัฒนาตนเองได้อย่างเต็มศักยภาพ ดังนี้

เบี้ยยังชีพคนพิการ เดือนละ 800 บาท ตั้งแต่ 1 ตุลาคม 2563 เป็นต้นไป ปรับเป็นเดือนละ 1,000 บาทสามารถยื่นคำขอรับเบี้ยความพิการได้ที่หน่วยงานในพื้นที่ที่คนพิการมีชื่ออยู่ตามทะเบียนบ้าน
การรับบริการทางการแพทย์ ลงทะเบียนสิทธิประโยชน์ตามสิทธิหลักประกันสุขภาพแห่งชาติสำหรับคนพิการ (ท.74xxxxxx) เพื่อใช้บริการจากสถานพยาบาลของรัฐได้ทุกแห่งโดยไม่ต้องมีใบส่งต่อ และได้รับสิทธิประโยชน์ทั้งสิทธิประโยชน์หลักและสิทธิประโยชน์เฉพาะสำหรับคนพิการ ด้านการฟื้นฟูสมรรถภาพทางการแพทย์
การศึกษา สิทธิได้รับการศึกษาโดยที่ไม่เสียค่าใช้จ่ายตั้งแต่แรกเกิดหรือพบความพิการจนตลอดชีวิต พร้อมทั้งได้รับเทคโนโลยี สิ่งอำนวยความสะดวก สื่อ บริการและความช่วยเหลืออื่นใดทางการศึกษา
การมีงานทำของคนพิการ รับบริการการจัดหางานและสนับสนุนการมีงานทำตามมาตรา 33 (กำหนดอัตราส่วนการรับคนพิการเข้าทำงานในสถานประกอบการหรือหน่วยงานของรัฐ โดยจำนวนลูกจ้างต่อจำนวนที่จ้างคนพิการเป็น 100:1) และมาตรา 35 (การจัดสัมปทาน สถานที่จำหน่ายสินค้าหรือบริการ จัดเหมาช่วงงาน ฝึกงาน หรือการให้ความช่วยเหลืออื่นใด)
การกู้ยืมเงินทุนประกอบอาชีพ คนพิการที่มีบัตรประจำตัวคนพิการและที่บรรลุนิติภาวะ (อายุ 20 ปีบริบูรณ์) และผู้ดูแลคนพิการตามกฎหมาย สามารถกู้ยืมเงินทุนประกอบอาชีพหรือขยายกิจการจากกองทุนส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ รายละไม่เกิน 60,000 บาท
การขอรับบริการล่ามภาษามือ เพื่อใช้ในกรณีต่างๆ ได้แก่ การใช้บริการทางการแพทย์และการสาธารณสุข การสมัครงานหรือการติดต่อประสานงานด้านการประกอบอาชีพ การร้องทุกข์ การกล่าวโทษ หรือเป็นพยานในชั้นพนักงานสอบสวนหรือพนักงาน เจ้าหน้าที่ตามกฎหมายอื่น การเข้าร่วมประชุม สัมมนา หรือฝึกอบรม และบริการอื่นใดตามที่คณะอนุกรรมการฯ ประกาศกําหนด
การขอรับการช่วยเหลือทางกฎหมาย ดังนี้ (1) การให้คำปรึกษาหารือทางกฎหมาย (2) การให้ความรู้ทางกฎหมาย (3) การจัดทำนิติกรรมสัญญา (4) การไกล่เกลี่ยหรือการประนีประนอมยอมความ (5) การจัดหาทนายความ และ (6) การให้ความช่วยเหลืออื่น ๆ ในทางคดี
การจัดให้มีผู้ช่วยคนพิการ สำหรับคนพิการที่จำเป็นต้องมีผู้ช่วยเหลือในการทำกิจวัตรประจำวัน
การปรับสภาพแวดล้อมที่อยู่อาศัยสำหรับคนพิการ เช่น การปรับปรุงห้องน้ำ การติดตั้งราวจับ การปรับพื้นผิวทางเดิน เป็นต้น ในอัตราเหมาจ่ายรายละไม่เกิน 20,000 บาท
การลดหย่อนค่าโดยสารขนส่งสาธารณะ ได้แก่ สิทธิลดหย่อนค่าโดยสารร้อยละ 50 สำหรับรถโดยสารประจำสารประจำทางองค์การขนส่งมวลชนกรุงเทพ รถโดยสารบริษัท ขนส่ง จำกัด และรถร่วมบริการ รถไฟการรถไฟแห่งประเทศไทย (รฟท.) และเครื่องบินชั้นประหยัดสายการบินไทย และได้รับสิทธิยกเว้นค่าโดยสารของรถไฟเชื่อมท่าอากาศยานสุวรรณภูมิและสถานีรับส่งผู้โดยสารในเมือง (แอร์พอร์ต เรล ลิงก์) รถไฟฟ้า การรถไฟฟ้าขนส่งมวลชนแห่งประเทศไทย (รฟม.) รถไฟฟ้าบริษัท ระบบขนส่งมวลชนกรุงเทพ จำกัด (มหาชน) (บีทีเอส) และเรือด่วนเจ้าพระยาบริษัท เรือด่วนเจ้าพระยา จำกัด

ที่มารูปภาพ: กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ http://dep.go.th/Content/View/5768/3%EF%BB%BF

ทั้งนี้ สามารถศึกษารายละเอียดของสิทธิต่าง ๆ ได้จากคู่มือคนพิการ ซึ่งจัดทำโดยกรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ กระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ และสามารถดาวน์โหลดได้ที่นี่ http://www.amith.org/admin/imagesคู่มือคนพิการ.pdf

การยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการ

ผู้ที่ประสงค์ขอรับสิทธิคนพิการตามพระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการฯ ข้างต้น สามารถยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการ ตามหลักเกณฑ์และวิธีการ ดังนี้

คุณสมบัติของคนพิการที่ยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการ

ต้องเป็นบุคคลผู้มีสัญชาติไทย หากบุคคลยังไม่ได้แจ้งเกิดหรือบุคคลที่ไม่ปรากฏแน่ชัดว่าสัญชาติไทยต้องดำเนินการตามขั้นตอนตามพระราชบัญญัติการทะเบียนราษฎร พ.ศ.2534 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2551ก่อน ดูข้อมูลเพิ่มเติมที่ https://www.bora.dopa.go.th/CallCenter1548/index.php/menu–population

เอกสารหลักฐานประกอบการยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการ

เอกสารหลักฐานของคนพิการ:

1. เอกสารประจําตัวอย่างใดอย่างหนึ่ง ได้แก่ สำเนาบัตรประจําตัวประชาชน สำเนาบัตรประจําตัวข้าราชการ สำเนาสูติบัตรสำหรับบุคคลอายุต่ำกว่าสิบห้าปี หรือหนังสือรับรองการเกิดตามแบบที่กรมการปกครองกำหนด
2. สำเนาทะเบียนบ้านของคนพิการ
3. รูปถ่ายคนพิการ ขนาด 1 นิ้ว ถ่ายมาแล้วไม่เกิน 6 เดือน จำนวน 2 รูป ในกรณีที่คนพิการไม่ได้มายื่นคำขอด้วยตนเอง
4. เอกสารรับรองความพิการ ซึ่งรับรองโดยผู้ประกอบวิชาชีพเวชกรรมของสถานพยาบาลของรัฐ หรือสถานพยาบาลเอกชนที่อธิบดีประกาศกำหนด เว้นแต่กรณีสภาพความพิการเป็นที่เห็นได้โดยประจักษ์ ให้เจ้าหน้าที่ผู้รับคำขอถ่ายสภาพความพิการไว้เป็นหลักฐาน ได้แก่ (1) บุคคลที่ไม่มีลูกตาทั้งสองข้าง ลูกตาสีขาวขุ่น ไม่มีลูกตาดำ ลูกตาฝ่อ โดยต้องมีความปกติดังกล่าวทั้งสองข้าง (2) บุคคลไม่มีรูหูทั้งสองข้าง และ (3) บุคคลที่เขนขาดตั้งแต่ระดับข้อมือขึ้นไป หรือขาขาดตั้งแต่ระดับข้อเท้าขึ้นไปอย่างน้อยหนึ่งข้างตัวอย่างรูปแบบเอกสารการรับรองความพิการ http://medinfo2.psu.ac.th/social/doc/2015-08-05-10-34-21.pdf

เอกสารหลักฐานเพิ่มเติม (กรณีบุคคลอื่น เช่น ผู้ปกครอง ผู้พิทักษ์ ผู้อนุบาลหรือผู้ดูแลคนพิการ ยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการแทนคนพิการ):

1. สำเนาบัตรประชาชนของบุคคลนั้น
2. สำเนาทะเบียนบ้านของบุคคลนั้น
3. หลักฐานที่แสดงให้เห็นว่าได้รับมอบอำนาจจากคนพิการหรือมีส่วนเกี่ยวข้องกับคนพิการเนื่องจากเป็นผู้ปกครอง ผู้พิทักษ์ ผู้อนุบาลหรือผู้ดูแลคนพิการ

สถานที่ยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการ

กรุงเทพมหานคร:

1. ศูนย์บริการคนพิการกรุงเทพมหานคร
2. สำนักงานหรือศูนย์คุ้มครองสวัสดิภาพชุมชนเขต 1 – 12
3. โรงพยาบาลสิรินธร
4. โรงพยาบาลผู้สูงอายุ บางขุนเทียน
5. สถาบันราชานุกูล
6. โรงพยาบาลนพรัตนราชธานี
7. โรงพยาบาลเมตตาประชารักษ์ (วัดไร่ขิง)
8. โรงพยาบาลพระราม 2
9. สถาบันสุขภาพเด็กแห่งชาติ
10. โรงพยาบาลที่มีศูนย์บริการแบบเบ็ดเสร็จในโรงพยาบาล

ส่วนภูมิภาค:

1. สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด หรือศูนย์บริการคนพิการจังหวัด
2. โรงพยาบาลประจำจังหวัด/อำเภอที่มีศูนย์บริการแบบเบ็ดเสร็จในโรงพยาบาล

การออกบัตรใหม่แทนบัตรเดิมที่หมดอายุ หรือชำรุด/สูญหาย

การตรวจสอบวันหมดอายุของบัตรประจำตัวคนพิการมีความสำคัญ เพราะหากบัตรหมดอายุแล้ว จะถูกระงับสิทธิประโยชน์ เช่น การจ่ายเบี้ยยังชีพคนพิการ จนกว่าจะดำเนินการต่ออายุบัตร เมื่อต่ออายุบัตรแล้ว ให้แจ้งข้อมูลของบัตรประจำตัวคนพิการฉบับใหม่แก่หน่วยงานที่จ่ายเบี้ยยังชีพให้กับคนพิการ เพื่อปรับปรุงฐานข้อมูลให้เป็นปัจจุบัน และรับสิทธิ์ต่อไป

บัตรประจำตัวคนพิการจะมีอายุใช้งาน 8 ปี นับแต่วันออกบัตร เมื่อครบกำหนดแล้ว คนพิการจะต้องยื่นคำขอเพื่อขอมีบัตรประจำตัวคนพิการใหม่ หรือหากบัตรประจำตัวคนพิการชำรุด/สูญหาย หรือมีการเปลี่ยนแปลงในสาระสำคัญก่อนวันหมดอายุ คนพิการสามารถยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการใหม่แทนบัตรเดิมได้ ณ สถานที่ที่ให้บริการออกบัตรประจำตัวคนพิการ พร้อมเอกสารหลักฐานดังนี้

สำเนาบัตรประจำตัวประชาชน สำเนาบัตรประจำตัวข้าราชการ หรือสำเนาสูติบัตรของคนพิการ
สำเนาทะเบียนบ้านของคนพิการ
รูปถ่ายขนาด 1 นิ้ว ถ่ายมาแล้วไม่เกิน 6 เดือน จำนวน 2 รูป
บัตรประจำตัวคนพิการเดิมที่หมดอายุแล้ว (เฉพาะกรณีบัตรเดิมหมดอายุ)

กรณีบุคคลอื่น เช่น ผู้ปกครอง ผู้พิทักษ์ ผู้อนุบาลหรือผู้ดูแลคนพิการ ยื่นคำขอฯ แทนคนพิการ ต้องมีเอกสารหลักฐานเพิ่มเติมดังนี้

สำเนาบัตรประชาชนของบุคคลนั้น
สำเนาทะเบียนบ้านของบุคคลนั้นหลักฐานที่แสดงให้เห็นว่าได้รับมอบอำนาจจากคนพิการหรือมีส่วนเกี่ยวข้องกับคนพิการเนื่องจากเป็นผู้ปกครอง ผู้พิทักษ์ ผู้อนุบาลหรือผู้ดูแลคนพิการ

สิทธิการอุทธรณ์

กรณีคนพิการไม่ได้รับความเห็นชอบให้มีบัตรประจำตัวคนพิการหรือไม่ได้รับความเห็นชอบให้มีบัตรประจำตัวคนพิการใหม่ อาจยื่นอุทธรณ์เป็นหนังสือต่อนายทะเบียนกลางหรือนายทะเบียนจังหวัด ณ สถานที่ยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการ ภายในสามสิบวันนับแต่วันที่ได้รับคำสั่งไม่ให้มีบัตรดังกล่าว

การยกเลิกการมีบัตรประจำตัวคนพิการ

คนพิการสามารถยกเลิกการมีบัตรประจำตัวคนพิการได้ในกรณีคนพิการถึงแก่ความตาย หรือได้รับการแก้ไข ฟื้นฟู จนไม่มีสภาพความพิการ หรือมีความประสงค์จะยกเลิกการมีบัตรประจำตัวคนพิการ โดยสามารถยื่นคำขอยกเลิกการมีบัตรประจำตัวคนพิการได้ ณ สถานที่ยื่นคำขอมีบัตรประจำตัวคนพิการ

เอกสารหลักฐานประกอบการยกเลิกการมีบัตรประจำตัวคนพิการ

กรณีคนพิการที่มีบัตรประจำตัวคนพิการถึงแก่ความตาย มีเอกสารดังนี้

1. บัตรประจำตัวคนพิการตัวจริง
2. สำเนาบัตรประจำตัวประชาชนและสำเนาทะเบียนบ้านของคนพิการ
3. สำเนาใบมรณะบัตร

ในกรณีได้รับการแก้ไข ฟื้นฟู จนไม่มีสภาพความพิการ หรือมีความประสงค์จะยกเลิกการมีบัตรประจำตัวคนพิการ มีเอกสารดังนี้

1. บัตรประจำตัวคนพิการตัวจริง
2. สำเนาบัตรประจำตัวประชาชนและสำเนาทะเบียนบ้านของคนพิการ
3. เอกสารรับรองความพิการ
4. เอกสารหลักฐานเพิ่มเติม (กรณีบุคคลอื่น เช่น ผู้ปกครอง ผู้พิทักษ์ ผู้อนุบาลหรือผู้ดูแลคนพิการ ยื่นคำขอยกเลิกการมีบัตรประจำตัวคนพิการแทนคนพิการ) ได้แก่ (1) สำเนาบัตรประชาชนของบุคคลนั้น (2) สำเนาทะเบียนบ้านของบุคคลนั้น และ (3) หลักฐานที่แสดงให้เห็นว่าได้รับมอบอำนาจจากคนพิการหรือมีส่วนเกี่ยวข้องกับคนพิการเนื่องจากเป็นผู้ปกครอง ผู้พิทักษ์ ผู้อนุบาลหรือผู้ดูแลคนพิการ

ตัวอย่างแบบคำขอยกเลิกการมีบัตรประจำตัวคนพิการ http://www.suphanburi.m–society.go.th/
?wpfb_dl=32

ติดต่อสอบถามรายละเอียด

กรุงเทพมหานคร:

1. กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ อาคาร 60 ปี กรมประชาสงเคราะห์ ถนนราชวิถี เขตราชเทวี กรุงเทพฯ 10400 โทร. 02 354 3388
2. ศูนย์บริการคนพิการกรุงเทพมหานคร กรมส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ โทร. 02 354 3388 ต่อ 701-705
3. ศูนย์บริการคนพิการกรุงเทพมหานคร (ลาดกระบัง) บ้านเอื้ออาทรลาดกระบัง แขวงทับยาว เขตลาดกระบัง กรุงเทพมหานคร 10520 โทร. 02 364 7772
4. ศูนย์บริการคนพิการกรุงเทพมหานคร (มีนบุรี) ซอยรามคำแหง 172 แขวงมีนบุรี เขตมีนบุรี กรุงเทพมหานคร 10150 โทร. 02 136 7288
5. ศูนย์บริการคนพิการกรุงเทพมหานคร (สายไหม) ชุมชนบ้านเอื้ออาทรสายไหม แขวงสายไหม เขตสายไหม กรุงเทพมหานคร 10220 โทร. 065 504 1494
6. ศูนย์บริการคนพิการกรุงเทพมหานคร (อ้อมน้อย) ชุมชนบ้านเอื้ออาทรพุทธมณฑลสาย 5 โทร. 02 482 3200

ส่วนภูมิภาค:

สำนักงานพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์จังหวัด สามารถค้นหมายเลขโทรศัพท์ของแต่ละจังหวัดได้ที่ https://www.m-society.go.th/news_view.php?nid=10783

หมายเหตุ:

นิยาม “คนพิการ”

“คนพิการ” ตามความหมายของพระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550 และที่แก้ไขเพิ่มเติม (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2556 คือ “บุคคลซึ่งมีข้อจำกัดในการปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจำวันหรือเข้าไปมีส่วนร่วมทางสังคม เนื่องจากมีความบกพร่องทางการเห็น การได้ยิน การเคลื่อนไหว การสื่อสาร จิตใจ อารมณ์ พฤติกรรม สติปัญญา การเรียนรู้ หรือความบกพร่องอื่นใด ประกอบกับมีอุปกสรรคในด้านต่าง ๆ และมีความจำเป็นพิเศษที่จะต้องได้รับความช่วยเหลือด้านหนึ่งด้านใด เพื่อให้สามารถปฏิบัติกิจกรรมในชีวิตประจำวันหรือเข้าไปมีส่วนร่วมทางสังคมได้อย่างบุคคลทั่วไป”

ประกาศกระทรวงการพัฒนาสังคมและความมั่นคงของมนุษย์ เรื่อง ประเภทและหลักเกณฑ์ความพิการ ได้กำหนดประเภทความพิการไว้ 7 ประเภท ดังนี้ (1) ความพิการทางการเห็น (2) ความพิการทางการได้ยินหรือสื่อความหมาย (3) ความพิการทางการเคลื่อนไหวหรือทางร่างกาย (4) ความพิการทางจิตใจหรือพฤติกรรม (5) ความพิการทางสติปัญญา (6) ความพิการทางการเรียนรู้ และ (7) ความพิการทางออทิสติก

แหล่งอ้างอิงข้อมูล

“ระเบียบคณะกรรมการส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ ว่าด้วยหลักเกณฑ์ วิธีการ และเงื่อนไขการยื่นคําขอมีบัตรประจําตัวคนพิการการออกบัตร และการกําหนดเจ้าหน้าที่ผู้มีอํานาจออกบัตรประจําตัวคนพิการ การกําหนดสิทธิหรือการเปลี่ยนแปลงสิทธิ และการขอสละสิทธิของคนพิการ และอายุบัตรประจําตัวคนพิการ พ.ศ. 2556” http://dep.go.th/Content/View/1337/2

“บัตรประจำตัวคนพิการ” http://neppr56.dep.go.th/index.php/claim/claim_detail/20

“บัตรประจำตัวคนพิการและสิทธิประโยชน์” http://www.craniofacial.or.th/disability–card.php

“พระราชบัญญัติส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ พ.ศ. 2550 และที่แก้ไขเพิ่มเติม” http://dep.go.th/uploads/Docutents/33cb9847–0905–4854–842e–fec9922ff1e6พรบ.ส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการ%20พ.ศ.%202550%20(ปรับปรุงครั้งที่%206).pdf

“คู่มือคนพิการ” http://www.amith.org/admin/imagesคู่มือคนพิการ.pdf

“พระราชบัญญัติการจัดการศึกษาสําหรับคนพิการ พ.ศ. 2551” http://sedf.obec.go.th/download/533/

“ระเบียบคณะกรรมการส่งเสริมและพัฒนาคุณภาพชีวิตคนพิการแห่งชาติ ว่าด้วยบริการล่ามภาษามือ พ.ศ. 2561” http://law.m–society.go.th/law2016/law/download_by_name/864?filename=5b976c65b2dec.pdf

“คู่มือสิทธิมนุษยชนด้านการขนส่งสาธารณะของคนพิการ เด็ก และผู้สูงอายุ” http://www.mot.go.th/file_upload/2558/brochure_human_rights.pdf