การทำปลาร้าฝังดิน

ในสมัยโบราณ ปลาเป็นอาหารหลักอย่างหนึ่งของคนไทย ซึ่งหาได้ง่ายตามแม่น้ำลำคลอง ทะเล ดังนั้น ในวันที่จับปลาได้มาก ก็จะมีการแบ่งปันให้ญาติ หรือเพื่อนบ้าน ได้รับประทานกันอย่างทั่วถึง ตามนิสัยโอบอ้อมอารีของคนไทยในสมัยก่อน ส่วนที่เหลือ จะเก็บรักษาไว้ โดยการหมักเกลือ ทำเป็นปลาร้า ตากแดด หรือย่างรมควัน ส่วนผลไม้อาจนำมากวน ซึ่งเป็นการระเหยเอาน้ำออก เพื่อทำให้ผลไม้นั้น สามารถเก็บไว้ได้นาน อาจจะเติมน้ำตาลด้วยหรือไม่ก็ได้ เพื่อให้รสชาติดีขึ้นถึงแม้ว่าคนในสมัยก่อนจะไม่ทราบทฤษฎี หรือหลักการในการถนอมรักษาผลิตผลการเกษตร ในด้านวิทยาศาสตร์ และเทคโนโลยี แต่ก็ได้มีการปฏิบัติต่อๆ กันมาหลายชั่วอายุคน เป็นวิธีง่ายๆ ไม่มีกรรมวิธียุ่งยาก หรือซับซ้อน โดยอาศัยธรรมชาติเป็นส่วนช่วยในการถนอมรักษา อาจจะมีทั้งการเก็บในลักษณะสด และแปรรูปเป็นผลิตภัณฑ์อาหารชนิดใหม่ โดยที่คุณภาพเปลี่ยนแปลงน้อยที่สุด และสามารถเก็บไว้ได้นาน ซึ่งพอจะสรุปได้ดังนี้

นางผ่องศรี มะหมัด เป็นเจ้าของภูมิปัญญาการทำปลาร้าฝังดิน ตั้งบ้านเรือนอาศัยอยู่ในตำบลกลาย ซึ่งเป็นหมู่บ้านเศรษฐกิจพอพียง มีแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลาย มีทรัพยากรที่อุดมสมบูรณ์มากมาย ปัจจุบันนางผ่องศรี มะหมัด ประกอบอาชีพชาวประมง นางผ่องศรี มะหมัด ได้มีการถ่ายทอดความรู้ในการทำปลาร้าให้นักศึกษา ชาวบ้าน การทำปลาร้าฝังดิน เป็นการรักษาคุณภาพปลาร้า ซึ่งปลาร้าฝังดินป็นปลาร้ามีรถชาติหอมอร่อย สามารถเก็บไว้ได้นานของชาวประมงในพื้นที่ตำบลกลาย

ขั้นตอนและกระบวนการในทำปลาร้าฝังดิน

ขั้นตอนที่ 1
นำปลาสดๆ ได้แก่ ปลาจวด ปลาอินทรีย์ ปลากุเลา ที่ขึ้นจากทะเลโดยไม่แช่น้ำแข็ง มาขอดเกร็ดและล้างให้สะอาดให้สะอาด จากการสอบถามภูมิปัญญา ปลาที่สดไม่ผ่านการแช่น้ำแข็ง เมื่อเป็นปลาร้าแล้วจะมีความหอม